Filosofisch getinte Columns gepubliceerd in het farmacie-tijdschrift Innovator

door Drs Kees Kaldenbach

====================

Column 2006 - 1 Farmacie & het imago-probleem
Column 2006 - 2 Echt ziek zijn en alternatief beter worden
Column 2006 - 3 Blues in de dokterskamer, met een Marokkaans kind als tolk-vertaler
Column 2006 - 4 Innovatie als tweezijdige vikingbijl

Column 2007 - 1 Patient versus client van de troon en de vuist
Column 2007 - 2 De hellevaart van de Brent Spar
Column 2007 - 3 Perspectief: laat anderen eens goed naar je kijken
Column 2007 - 4 Hermes, Alchemie en de Quintessence

Column 2008 - 1 Lees het dan! Het staat hier toch duidelijk!
Column 2008 - 2 Transparante retorica. Een democratisch goed

====================

2007-4

Hermes, Alchemie en de Quintessence

Hermes is voor de meeste algemeen ontwikkelde Nederlanders een Griekse God uit een ver en vaag mythisch verleden. Hermes staat buiten het analytische denkkader en lijkt dus irrelevant en een ‘ver van mijn bed show’, ook voor de farmacie. Toch heeft Hermes aan de hoofd- en handarbeiders, die dagelijks tewerkgesteld zijn in hun farmaceutische denktanks en laboratoria mogelijk iets wezenlijks te melden. Want Hermes kan ons stimuleren vaker vernieuwend te denken en onze geest uitnodigen om via sluiproutes, ventweggetjes en ongebaande paden nieuwe flitsen van wijsheid toe te laten.

Hermes was de Griekse Godheid die onder andere de portefeuilles van de handel, het reizen en de diplomatie onder zich had. Met zijn voeten die van minivleugels waren voorzien, vloog hij als boodschapper pijlsnel heen en weer tussen de heersende Goden en de tobbende mensheid.
Hermes is de Griekse incarnatie van Toth, een mystieke oerkracht die we aantreffen in de geschreven bronnen uit het oude Egypte. Die twee, Toth en Hermes stonden in de Grieks-Romeinse oudheid aan de basis van de hermetische filosofie.
Die hermetische filosofie beschouwt de levenskracht die ons omringt en voortstuwt als één oerkracht. In die gedachtegang zijn God, kosmos en de mens onderling onlosmakelijk met elkaar verbonden tot een organisch geheel. Zij staan opgesteld in een magische driehoek. Zonder God geen kosmos, zonder kosmos geen mens, en mutatis mutandis: zonder mens geen God.
Die afhankelijkheid van God zelve weerklinkt ook bij onze mystieke volksschrijver Gerard Reve, die overtuigd was dat God de mens evenzeer nodig had, als de mens God.

Wellicht in Alexandrië, Egypte, zo in de tijd rond de eerste tot derde eeuw van onze gebruikelijke jaartelling, schreef een groep auteurs, wiens namen wij nu niet meer kennen, op basis van die oude hermetische filosofie twee boeken, het Corpus Hermeticum en de Asclepius. Die twee geschriften werden het fundament van de Hermetische filosofie. Veel later werden die anonieme schrijvers opgevat als zijnde één persoon, genaamd Hermes Trismegistus, de ‘Drievoudig Grootste’.

Dit is wat zij schreven: zelfkennis en kennis van God kan bereikt worden door studie van de zichtbare wereld, de natuur, van alle schepselen en van de loop der sterren. Ook is het zaak grondig te experimenteren met de vier bekende elementen, water, aarde, lucht en vuur. In die zin zijn de hermetici de voorlopers van middeleeuwse alchemisten en een paar eeuwen later ook van de chemici.
Wat was voor de hermetici de bottom line? Men bestudeerde de natuur uiteraard niet voor het persoonlijk gewin, maar om te komen tot kennis over God, want: uiteindelijk raakt de mens via Godskennis tot zelfkennis. Zo raakt de mens aan het licht, tot verlichting, tot verheffing. Die staat van genade wordt aangeduid als de vijfde essentie, de ’quintessence'. De denker die de vijfde essentie inziet, ervaart dat de vier elementen verbonden zijn met de spirituele wereld en doorschouwt daarmee in een flits het ontstaan van de wereld en de geheimen der schepping.
Alles goed en wel, dat is een mucho diepe en verheven gedachte - maar kan de doorsnee chemicus daar heden nog chocola van maken?

Misschien staat de kwintessens aan de basis van creatief denken, van de onverwachte, verborgen vonk die uiteindelijk een groot vuur aansteekt. In koppige afwijking van de puur rationele lijn. Ruimte makend voor intuïtie, met inbreng van gedroomde beelden, in halve dagdromen, door het inpluggen van een laag creativiteit net onder het bewustzijn, van een mystieke inblazing. Om zo de lijn van logische stappen te verrijken met een geestelijke zevensprong. De chemicus James Watson, die zich een structuurmodel van DNA probeerde te vormen, bedacht op die wijze de dubbele helix en dat model bleek te kloppen. 

Zou het innemen van die ruimte voor kwintessens ooit volledig welkom worden op de werkvloer in de westerse wereld?  Denkelijk niet. Er zal tegenstand zijn. Misschien is ’quintessence' als leidend principe het best in het verborgene toe te passen, onder tafel als het ware, om niet tegen rationele stekels in te strijken. Maar gloeien, dat kan-ie en dat doet-ie.

Kees Kaldenbach
kalden@xs4all.nl

====================

Adriaen Coorte, by Quentin Buvelot, book & exhibition catalogue.
De Grote Rembrandt, door Gary Schwartz, boek.
Carel Fabritius, Tentoonstellingscatalogus.
Frans van Mieris, Tentoonstellingscatalogus.
Vermeer Studies, Congresbundel.
C. Willemijn Fock: Het Nederlandse interieur in beeld, boek.
Bouwen in Nederland 600 - 2000, boek.
Geschiedenis van Alkmaar, uitgave 2007. Boekbespreking.

TEFAF 2008 art fair

====================

Contact informatie:

Drs. Kees Kaldenbach , kalden@xs4all.nl

Haarlemmermeerstraat 83 hs

1058 JS Amsterdam

The Netherlands

telephone 020 - 669 8119

(from abroad NL +20 - 669 8119)

cell phone 06 - 2868 9775

(from abroad NL +6 - 2868 9775)

 

How to get there (after your booking confirmation!):

- by car: ring road exit S 106 towards the centre, then 1st to the right (paid parking)

- by trams 1 and 17; exit at Surinameplein

- by tram 2; exit Hoofddorpplein.

From the museum square it takes about a 10-minute tram ride.

Read client testimonials. Read a biography.

Menu of tours

Photo by Dick Martin.

Reaction, questions? Read client testimonials.

Drs. Kees Kaldenbach, art historian, kalden@xs4all.nl Haarlemmermeerstraat 83hs, 1058 JS Amsterdam (near Surinameplein, ring road exit s106, streetcar tram 1 and 17).

Telephone 020 669 8119; cell phone 06 - 2868 9775.

Open seven days a week.

Amsterdam Chamber of Commerce (Kamer van Koophandel) number of Johannesvermeer.info / Lichaam & Ziel [ Body & Soul]

E mail esponses and bookings to art historian Drs. Kees Kaldenbach.

This page forms part of the 2000+ item Vermeer web site at www.xs4all.nl/~kalden

Launched October 24, 2007. Updated february 5, 2008.