Filosofisch getinte Columns gepubliceerd in het farmacie-tijdschrift Innovator

door Drs Kees Kaldenbach

====================

Column 2006 - 1 Farmacie & het imago-probleem
Column 2006 - 2 Echt ziek zijn en alternatief beter worden
Column 2006 - 3 Blues in de dokterskamer, met een Marokkaans kind als tolk-vertaler
Column 2006 - 4 Innovatie als tweezijdige vikingbijl

Column 2007 - 1 Patient versus client van de troon en de vuist
Column 2007 - 2 De hellevaart van de Brent Spar
Column 2007 - 3 Perspectief: laat anderen eens goed naar je kijken
Column 2007 - 4 Hermes, Alchemie en de Quintessence

Column 2008 - 1 Lees het dan! Het staat hier toch duidelijk!
Column 2008 - 2 Transparante retorica. Een democratisch goed

====================

2006-2

Blues in de dokterskamer, met een Marokkaans kind als tolk-vertaler

Barrières zijn er volop te vinden tussen Nederlanders aan de ene kant en de uit Marokko afkomstige medelanders aan de andere kant. Het is niet alleen een taalbarrière tussen hen die van huis uit Nederlands spreken, versus hen die Berbers of Marokkaans-Arabisch spreken, en de woorden niet paraat hebben voor lichaamsdelen, functies en ziektes, maar er gaapt een veel bredere kloof in de dokterskamer.

Op gebied van interculturele communicatie zijn er obstakels in overvloed. Misverstanden kunnen optreden, niet alleen in gewone spreektaal, maar vooral ook in patronen en verwachtingen, in wat men aan beide kanten ervaart als gebruikelijk, bespreekbaar, wenselijk en oorbaar. Die ramkoers der culturen komt met name tot botsing als een Marokkaanse man of vrouw in de spreekkamer van de dokter de meer intieme lichaamsfuncties omzeilen. Verhalen over bloedingen, urineverlies, seksualiteit en andere nattigheden zijn al snel onuitspreekbaar, want schaamte, en voorkomen van gezichtsverlies speelt in de Marokkaanse cultuur een grote rol. Bij een geval van onvruchtbaarheid is het uiteraard de vrouw die te fixen is, niet de man. Beiden, man en vrouw, gaan na een doktersbezoek overigens heel graag met een grote hoeveelheid pillen naar huis, net zoals dat in Frankrijk algemene traditie is.

Maar ook het bericht van de dokter dat er een ernstige ziekte in het spel is, of dat er een vitaal orgaan op begeven staat, en het leven bedreigd wordt, kan tot het gebied van het onuitspreekbare behoren. Dan beslist niet de dokter maar de familie welk bericht uiteindelijk wordt doorgegeven aan de patiënt.

Zo stuit de Nederlandse medische staf op tal van communicatieproblemen, die niet zozeer talig zijn en met woordenboeken kunnen worden opgelost, maar die diep intercultureel verankerd, en daardoor hardnekkig zijn of zelfs onbespreekbaar van aard. Die communicatie over medische zaken in de spreekkamer van de dokter wordt dan een vat vol stekeligheden, vooral inzake cultuur en levenshouding. Het eergevoel staat dan op het spel en de vraag of het zieke familielid echt iets weten mag.

Bij gebrek aan sociaal netwerk neemt een Marokkaanse vader of moeder vaak een eigen kind mee naar de spreekkamer van de dokter, als tolk-vertaler. Bij het binnenkomen van die twee, de vader of moeder en het kind in de leeftijdsklasse van basisschool of middelbare school, is dat is een recept voor een botsing der culturen, niet alleen op het niveau van woorden, maar vooral op gebied van waarden, normen, houdingen en taboes. Het is de vraag wat dit kind overziet en begrijpt, of het de juiste woorden kent en of het de vertaalslag kan maken tussen de westerse medische technologie en de taal van de Marokkaanse cultuur. “Dokter, ik heb last van vuur in mijn buik!” is zo’n voorbeeld van een cultureel bepaalde taaluiting uit het Rifgebergte, die meer communicatie vereist dan een schoolkind kan bieden.

Dan is er ook nog het obstakel van de lichaamstaal, de expressie van het lichaam. Nederlanders en Marokkanen ervaren onderling soms problemen met elkaar omdat expressie en het lezen van lichaamstaal in die twee culturen zo verschillend zijn. Kijken dokter en patiënt elkaar goed in de ogen? Begrijpen zij elkaar? Wat leest een Nederlandse dokter bij neergeslagen ogen van een man, vrouw, kind? Gebrek aan oprechtheid en contact?
Verder is er nog de aanraking van de hand van de dokter, die in Marokko gelimiteerd is, met name bij een contact tussen man en vrouw, terwille van de eer.

Een veilig anker in deze maalstroom van interculturele botsingen is het bestaan van Zorgconsulenten en van Voorlichters Eigen Taal en Cultuur (VETC). Deze laatsten hebben op mbo-niveau een opleiding ontvangen, bijvoorbeeld van het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ).*
In een drie-personen gesprek tussen arts, consulent/voorlichter en patiënt kan in de spreekkamer een betere en meer effectieve communicatie plaatsvinden, omdat de consulent/voorlichter niet alleen de woorden vertaalt, maar ook een culturele vertaalslag maakt vanuit de gedegen eigen culturele achtergrond en de eigen medische opleiding. Die tussenpersoon kent interculturele valkuilen en gevoeligheden. Als de zorgconsulent een vrouw is, en vooraf in gesprek treedt met een Marokkaanse patiënte, net buiten de dokterskamer, dan zal de laatste ook veel sneller haar hart willen luchten bij haar, dan bij een mannelijke dokter. Zo ontmoeten patiënt en dokter elkaar via een intermediair.

Maar we kunnen natuurlijk ook de zaken rücksichtslos aanpakken, de lakens ferm recht trekken, het stoepje boenen en opnieuw bij het begin beginnen, door de inburgering van nieuwkomers te starten die al zo rond 1975 kamerbreed had moeten plaatsvinden. Op naar de taalschool voor een goede portie Nederlandse taal en cultuur.

*De Raad voor de Gezondheids en Zorg bracht in juli 2000 het rapport ‘Interculturalisatie van de Gezondheidszorg’ uit.

====================

Adriaen Coorte, by Quentin Buvelot, book & exhibition catalogue.
De Grote Rembrandt, door Gary Schwartz, boek.
Carel Fabritius, Tentoonstellingscatalogus.
Frans van Mieris, Tentoonstellingscatalogus.
Vermeer Studies, Congresbundel.
C. Willemijn Fock: Het Nederlandse interieur in beeld, boek.
Bouwen in Nederland 600 - 2000, boek.
Geschiedenis van Alkmaar, uitgave 2007. Boekbespreking.

TEFAF 2008 art fair

====================

Contact informatie:

Drs. Kees Kaldenbach , kalden@xs4all.nl

Haarlemmermeerstraat 83 hs

1058 JS Amsterdam

The Netherlands

telephone 020 - 669 8119

(from abroad NL +20 - 669 8119)

cell phone 06 - 2868 9775

(from abroad NL +6 - 2868 9775)

 

How to get there (after your booking confirmation!):

- by car: ring road exit S 106 towards the centre, then 1st to the right (paid parking)

- by trams 1 and 17; exit at Surinameplein

- by tram 2; exit Hoofddorpplein.

From the museum square it takes about a 10-minute tram ride.

Read client testimonials. Read a biography.

Menu of tours

Photo by Dick Martin.

Reaction, questions? Read client testimonials.

Drs. Kees Kaldenbach, art historian, kalden@xs4all.nl Haarlemmermeerstraat 83hs, 1058 JS Amsterdam (near Surinameplein, ring road exit s106, streetcar tram 1 and 17).

Telephone 020 669 8119; cell phone 06 - 2868 9775.

Open seven days a week.

Amsterdam Chamber of Commerce (Kamer van Koophandel) number of Johannesvermeer.info / Lichaam & Ziel [ Body & Soul]

E mail esponses and bookings to art historian Drs. Kees Kaldenbach.

This page forms part of the 2000+ item Vermeer web site at www.xs4all.nl/~kalden

Launched October 24, 2007. Updated february 5, 2008.